Datum en tijd 20-03-2020, 19:30 - 21:45
Plaats ZB| Planbureau en Bibliotheek van Zeeland
prof. dr. W. Helfrich
Department of Surgery - Surgery Research Laboratory
Universitair Medisch Centrum Groningen
[ Tijdelijke inleiding, gecopieerd uit KWF.nl ]
Slimmere immunotherapie tegen melanoom
Melanoom, de agressiefste vorm van huidkanker, treft steeds meer mensen. Eenmaal uitgezaaid is melanoom ontzettend lastig te bestrijden. Een van de nieuwste ontwikkelingen is immunotherapie, een behandeling die het afweersysteem van de patiënt stimuleert om de kankercellen op te ruimen. Tumor-immunoloog en universitair hoofddocent Wijnand Helfrich (52) van het Universitair Medisch Centrum Groningen wil deze therapie nog verder verbeteren.
Hoe werkt de huidige immunotherapie tegen melanoom?
‘Melanoomcellen remmen actief de functie van afweercellen door ‘misbruik’ te maken van het eiwit PD-L1. Dit eiwit is namelijk in staat om het rempedaal van afweercellen, het eiwit PD-1, in te trappen. Hierdoor ontsnappen kankercellen aan vernietiging door het afweersysteem en kunnen ze steeds kwaadaardiger worden.
Uitgezaaid melanoom is een van de moeilijkste kankersoorten om te bestrijden.
Immunotherapie met een nieuw geneesmiddel heeft vorig jaar geleid tot een doorbraak met een niet eerder vertoonde kans op genezing bij uitgezaaid melanoom. Deze behandeling blokkeert de werking van PD-L1 op tumorcellen met behulp van een speciaal antilichaam. Hierdoor worden de afweercellen niet meer geremd wanneer zij kankercellen aanvallen en kunnen zij gewoon hun werk doen.’
Wat zijn de nadelen van deze therapie?
‘Het PD-1/PD-L1-remsysteem komt overal in het menselijk lichaam voor. Dat is heel nuttig, want in ieder mens komen afweerreacties voor die per ongeluk gericht kunnen zijn tegen normale cellen. Deze worden gelukkig netjes onder controle gehouden met dit beveiligingssysteem. Behandeling met het eerder genoemde antilichaam haalt echter ook deze nuttige rem eraf, waardoor ziekteverschijnselen kunnen optreden die op een auto-immuunziekte lijken. Met alle nare gevolgen van dien’.
Hoe wil je een betere therapie ontwikkelen?
‘Als immunoloog zag ik dit probleem al aankomen. Daarom ben ik begonnen met het bedenken en maken van ‘slimmere’ antilichamen. Zo’n antilichaam moet zo ontworpen zijn dat het eerst naar de tumor gaat en vervolgens alleen ter plekke het remsysteem blokkeert. Vooronderzoek heeft aangetoond dat dit inderdaad blijkt te werken. Dankzij dit antilichaam is een betere therapie mogelijk met een grotere overlevingskans en minder nare bijwerkingen’.